Wielka powódź na Odrze i jej dopływach to częste zjawisko: w XIX w. odnotowano ich cztery, a w XX w. - dwanaście. Powódź z lipca 1997 r. była największą, jaką kiedykolwiek odnotowano. W dorzeczu górnej Odry katastrofalna fala powodziowa przekroczyła najwyższe notowane dotąd stany wód. Parasolowaty, niekorzystny kształt zlewni Odry powyżej Raciborza spowodował nagły wzrost stanów wód na granicy polsko-czeskiej. Ponadto brak zbiorników retencyjnych pogorszył sytuację. Istniejące zabezpieczenia przeciwpowodziowe okazały się niewystarczające, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony aglomeracji miejskich położonych nad Odrą i Nysą Kłodzką. W tragicznej powodzi w 1997 r. zginęło 55 osób, a straty materialne wyniosły 12,8 mld zł.
Ochrona obszaru od Raciborza do Wrocławia stała się zadaniem priorytetowym, co podkreślił Sejm uchwalając Ustawę z dnia 06.07.2001 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Program dla Odry 2006". Jest to plan modernizacji Odrzańskiego Systemu Wodnego, którego celem jest budowa biernego i czynnego systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego, w ramach którego przewidziano m. in. modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego tzw. WWW, a także budowę zbiornika Racibórz Dolny, który zredukuje falę powodziową rzeki Odry aż do Wrocławia.
Realizowany obecnie projekt składa się łącznie z 12 zadań i pilotowany jest przez Biuro Koordynacji Projektu we Wrocławiu. Dyrektorem Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry jest prof. Janusz Zaleski, współtwórca „Programu dla Odry 2006".
Jednym z zadań, o których mowa wyżej, jest budowa polderu Racibórz Dolny realizowana przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach i jej wyspecjalizowaną jednostkę Biuro Wdrażania Projektu w Raciborzu.
Budowa Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze w woj. śląskim (polder)"zapewni ochronę przeciwpowodziową dla ponad 2,5 mln osób zamieszkujących szereg miast, m.in. Racibórz, Kędzierzyn - Koźle, Krapkowice, Opole, Brzeg, Oława, Wrocław oraz wsi położonych w trzech województwach: śląskim, opolskim i dolnośląskim. Przyjmuje się, że dzięki wybudowaniu zbiornika ochronę przed powodzią zyska obszar o powierzchni około 600 km2.
Cel zostanie osiągnięty dzięki podwójnemu oddziaływaniu polderu:
- • po pierwsze: polder, zlokalizowany na początkowym odcinku biegu rzeki na terenie Polski, zapewnia retencję powodziową, która umożliwi znaczne obniżenie przepływów poniżej, a tym samym zwiększy się skuteczność istniejącego systemu ochrony przeciwpowodziowej (możliwość spłaszczenia fali powodziowej),
- • po drugie: polder może opóźnić moment dojścia kulminacji fali odrzańskiej do ujścia Nysy Kłodzkiej, zmniejszając znacznie prawdopodobieństwo nałożenia się dwóch kulminacji fal (co było przyczyną katastrofalnych strat w 1997 r.).
Wartość całego Programu to około 2,5 mld zł z czego, budowa Polderu wyniesie około 936 mln zł. Realizacja inwestycji jest możliwa dzięki finansowaniu uzyskanemu z Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (27,4 mln €) oraz Banku Rozwoju Rady Europy (114,36 mln €). Pozostałe środki pochodzą z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Budżetu Państwa.
Prace studyjne oraz dokumentację projektową dla zbiornika Racibórz Dolny opracowała firma Hydroprojekt Sp. z o.o. Warszawa, obecnie DHV Hydroprojekt Sp. z o.o., która ponadto przygotowała koncepcję programowo-przestrzenną, hydrauliczne badania modelowe, Projekt Budowlany, raport o oddziaływaniu na środowisko, kompletny wniosek o wydanie pozwolenia na realizację przedsięwzięcia (aktualizacja map, operatu wodnoprawnego oraz Projektu Budowlanego).
Umowę na wykonanie zbiornika zawarto w dniu 18 czerwca 2013 r. z firmą - Dragados S.A., która w przeprowadzonym postępowaniu przetargowym złożyła najkorzystniejszą ofertę.
